Energhia alternativa? Est totu prontu.

Abbovu chin Paulu Mura, professore de fisica tecnica in s’Universitate de Casteddu

Apo postu a su professor Mura paiu de dimannas supra s’impreu de sas energhias alternativas, inoche in Sardinna e in su munnu, ca m’est passitu un arrejonu meta interessante, pro s’urgenzia de sa pelea ambientale. Su professor Mura at iscrittu unu libreddu, intitolatu " Sa chistione mundiali de s’energhia" (chi bos cussizo de legere), uve nos l’ispiegat chin paraulas craras, finentas a chie no est tennicu.

Professor Mura, paret chi s’omine dae canno er vennitu in su munnu, no at poitu facher a mancu de lu cambiare, pro poter fraicare sa ziviltade sua.

Dae paiu de seculos, sa manu supra de sa Natura bi l’est acchirranne semper prus pesante e como si cominzant a videre, in mannu, sos dannos chi venint dae un impreu de sa tecnologhia non respetosu pro sa Natura. Chin sas tecnologhias alternativas si potet impreare s’energhia chene incuinare.

A ite puntu sunt custas tecnologhias novas?

Est totu prontu, is macchinas funzionant bene, no est pius cosa de facher sa chirca sientifica. Certu, s’omini fait sas chircas sientificas po meliorare is cosas, però in s’ora chi ses melioranne carcuna cosa, picadda chi potat funzionari e impreadda coment’est. Como de turbinas a bentu, de collettores solares, bi n’at in su mundu e sunt totus macchinarius chi funzionant bene. In s’ora, sighis sa chirca sientifica po meliorari, però non devet essere una scusa po firmare totu.

Natziones irricas che a sa Germania, si sunt ghettàas a fachere turbinas eolicas e sunt ponendenne mettas, po mila de megawatt. In Italia e in Sardinna seus preugosus, e si cherius cumportari comenti is sennores.

Pro comente lu semus vivenne como s’incuinamentu est sì unu male, ma paret galu innedda (attesu): sa zente pessat chi canno s’at a presentare s’emergenzia, in carchi manera nos amus a arranzare.

Devimus timere a beru, o sunt totu macchines de sos mastros de sienzia?

Tocat de tennere is ideas craras, ca su brodu est spacciau. Sa passienzia de sa Natura er bella e finia.

Su carvone de su Sulcis potet essere una reserva de energhia utile a sa Sardinna?

In Sardinna reservas de energhia non ne tenius, poita, ite cosas est su cravone-Sulcis? Est totu terra, su ch’est cravone est prenu de zrufuru, ed est unu disastru s’acidu srufuricu, chi axetat s’abba e su terrinu, bruxiat is cosas e boccit su boborrotti. Unu terrinu er bonu e fertile poita ca b’at su boborrotti chi lu traballat (is mremes, is carrabusos), ma si proet abba axeta su terrinu diventat sterili. E tando est a tennere reservas de energhia chi non boccìant sa Natura.

E Cantu sunt usatas in dies de oe custas energhias limpias?

Nudda! Mescamente in Italia e in Sardinna, nudda! Sa Germania, tenet turbinas eolicas de sa potenzia de duamila megawatt, ch’est sa potenzia totali chi s’Enel tenet in Sardinna. Est a narrere chi si fint istetias postas innoe, nch’aiant fattu guasi totu su bisongiu de is sardus. S’Italia non tenet materias primas, est a debitu de metanu ed est acapiadda. Si tue domandas su metanu a S’Algeria e su petrozu a Gheddafi non lis potes narrere a non fachere cosas non justas, ca poita si frimmant e non ti dat pius cosa.

Oe est una die chi ti fachet cumprendere cantu potius ottennere d’ogna die dae sa Natura. Est sole e bentu. Non so nande de nche fuliare totu s’ateru. Finas sa linna, macari non siet bella comente in ateros locos uve proet, ca sa matta ponet trint’annos a crescere in terra nostra, però cando tenius buscu (e lu dovius torrari a semenari) est una risorsa manna. Sa linna non tenet zrufuru, e cando est de matta vene lòmpia potet tennere finas cuattrumila Kcal./Kg de energhia chi est pius de cantu ne tenet su cravone-Sulcis, comenti b’essit dae terra. Però sicomente m’accusant ca chejo trasformari totu is buscos in centralis termuelettricas, no est custa s’allega. Cando tenes unu comunu de duamilas animas chin duamila kilumetros cuadratos de territoriu, eh semenaddu unu pacu a linna de abbruxiari!

M’arrecordo de unu viazu fattu in Noragugùme, mi so spantau, ca fint setticentus abitantes, e chin totu su terrinu chi tenent a giru de sa vidda, ne devet arrivare una macchina po pompari su gasozu po callentari sa scola.

In su Veneto chi est diventada una regione de is pius sviluppadas tecnologicamente, non tenent brigungia de pigare sa linna po callentari, e in d’ogna domu tenent sa cuxina e sa caldaxia a linna. E nos, chi semus preugosos, preferimus a comporare su petrozu, e linna non ne usamus, ca ti paret de essere torratu a su tempus de sa figu siccada, ca si eo mi callento sa domu chin s’impiantu a linna, cheret narrere chi so poberu. Ed est una gherra chi volet fatta custa puru, ca est un allega de cultura.

Usande resorsas de energhia anticas, chi esistint dae cando esistit su mundu, potimus fraigare sos impiantos gubernatos dae s’elettronica; non so nande de torrare a su tempus de sa forredda, cando tenias sa facci arrubia de su focu e is palas frittas; potimus fraigare impiantos impreande sa linna e totu. Tocat andari in manera moderna però usanne resorsas de energhia chi sunt limpias.

Sa politica sarda e italiana paret surda a custos arrejonos…

Tenzo una spera manna in sa direzione c’at pigau su gubernu italianu pro more de s’Europa chi l’at briau, ca eo fui contrariu a privatizzare s’Enel, ca is postas, is caminus et cetera, sunt unu serviziu po sa soziedadi, e non devent essere in manus de unu grupu piticheddu de capitalistas.

Speraus chi custa novidadi de sa ruta de su monopoliu de s’Enel, siet s’occasione bona chi su privau tengiat s’idea de narrere chi: innoe semeno parigas ettaros de terrinu a turbinas eolicas e innoe lu semeno a collettores solares. Su chi timo est chi cando at assere un obricu, at a bennere unu Berlusconi,e nat "su dinari lu tengio, ti comporo su terrinu a straccu baratu e lu semeno eo a collettores solares". Custu lu naro in su libretteddu meu ma pacos l’ant lìgiu, e si l’ant fattu, timint a fachere sos contos.

Si sighit a faeddare de autonomia, ma si non tenes s’autonomia energhetica ite autonomia tenes! Sa die chi arribat unu de susu e si comporat su terrinu, a pizzu de s’allega chi nos devimus arrespetari s’idea de sa lé, de sa storia, de su mercau liberu e de sa propriedade privada, cussu si cumportat comente in s’isula de Budelli. Poita deviat essere de unu bruttu corrutu de milanesu! Si est territoriu sardu doviat essere su meu!

E tando attenzione bella jente! Apo natu in su libru, chi custu ti comporat sa tanca, e ti ne paret spantu puru de ti ne dare dinari ca macari tenes una pala trota, chi non servit a nudda (terrinu chi no er vonu, nda), però, a pustis ti vendet s’energhia a su preziu chi volet issu.

Fabrizio Pedes